OP ZOEK NAAR VERDWENEN DORPEN

Het duo Metz & Metz heeft een nieuwe wandelgids op de markt gebracht. Zij zijn blijkbaar nog lang niet uitgewandeld. Hun vorige wandelgids beschreef wandelingen in de buurt van Ede. Voor deze wandelgids wordt het net verder uitgeworpen.
Het thema dat is gekozen door Metz & Metz is een bijzonder thema. Zij gaan op zoek naar wat is verdwenen. Nu zou ik kunnen denken dat dit een tamelijk zinloze bezigheid is. Maar wat is geweest is ook van belang voor nu. In het verleden ligt het heden. Dorpen en steden kunnen groeien, bloeien en verzinken. Het is met name in Zeeland dat dat laatste veelvuldig voorkwam. Al meer dan 200 maal is het in die waterrijke provincie gebeurt dat een dorp ten onderging door het water van de zee. In deze province van ‘Luctor et Emergo’ is zelfs sinds 2009 een Monument voor de Verdronken Dorpen. Maar er zijn ook andere redenen voor het verdwijnen: in het Veluwse Kootwijk zorgde het zand ervoor dat het dorp verdween, er kwam wel een andere dorp in de buurt voor terug met dezelfde naam. Ook tijdens de oorlog die 80 jaar duurde en tijdens welke wij de koning van Hispanje eerden verdwenen dorpen door het geweld van de oorlog.

Achttien zoektochten naar verdwenen dorpen. Een aantal provincies is de dans ontsprongen, althans iwe komen die niet tegen in deze gids. Limburg, Utrecht, Flevoland (!), Overijssel. Zeeland en Friesland zijn koploper met elk vier verdwenen dorpen, daarna volgt Gelderland met drie verdwijningen. Zo is er een aardige verdeling over het land. Voor de wandelaar betekent het dat er niet alleen flink zal worden gewandeld, maar ook zal worden gereisd.
De afstanden van de route varieëren van 8.5 kilometer (naar het Drentse Oud Deurze en Amelte) en 23 kilometer (vanuit het Groningse Delfzijl). Op één na zijn alle routes bereikbaar met het Openbaar Vervoer, Kootwijk valt buiten de boot. Soms zijn verbindingen alleen op een doordeweekse dag in werking en vallen zaterdag en zondag buiten de dienstregeling. Bij elke wandeling is er een topografische kaart met een ingetekende route, informatie over afstand, parkeren, horeca, OV en soms een tip. Daarnaast is er achtergrondinfrormatie over dat wat is verdwenen, heerlijk voor de liefhebber van geschiedenis.
Mooi lijkt mij de wandeling 3. die de naam ‘Brongergea’ heeft gekregen. Ooit was Brongergea veel uitgebreider (met meerdere woonkernen), nu zou je er aan voorbij gaan zonder het in de gaten te hebben. Brongergea ligt tegen Oranjewoud aan, ten oosten van Heerenveen. Een belangrijk restant van het ooit belangrijke Brongergea is de begraafplaats, getooid met een klokkenstoel en enkele grafkelders van belangrijke families die in Oranjewoud woonden op landgoederen en in imposante landhuizen. Ook mijn oma ligt hier begraven. Zij woonde met man en kinderen in Oranjewoud. Het was in die dagen gebruikelijk dat er drie rondjes om de begraafplaats werden gelopen voordat de begrafenis zelf plaatsvond. Blijkbaar komt de traditie van die rondjes voort uit de gedachte om de dode in verwarring te brengen, zodat deze niet meer naar huis kon Mijn opa weigerde deze rondjes en hij kreeg zijn zin.
Wandeling 7 brengt mij naar Kootwijk, waar een zwager van mij vandaan komt, let wel: uit het nieuwe dorp, niet het oude dorp. Onder de huidige zandvlakte lag zo’n 1000 jaar geleden een dorp, beter gezegd: er waren zelfs twee dorpen. Eén dorp was er al in de Romeinse tijd, maar net ten noorden van de noordgrens van het Romeinse Rijk. Later (ongeveer van de 8ste tot de 12e eeuw) kwam er een ander dorp, met op z’n minst 45 huizen.
Zo zou ik over de andere wandelingen nu al boeiende zaken kunnen noemen, maar ik laat het hier bij. Ga op zoek naar verdwenen dorpen met voetafdrukken die ook in de tijd wegdwarrelen en vergeten raken.

Pieter en Coby Metz
Op zoek naar verdwenen dorpen.
18 wandelingen terug in de tijd
Anoda Publishing 2021
ISBN 9789491899461

Dit boek heb ik van de uitgeverij ontvangen voor een recensie op mijn wandelwebsite.