BOSGEVOEL

Jij doet jouw wandelschoenen aan.
Waar ga jij wandelen?
Ben jij een poldermens?
Ben jij een strandmens?
Ben jij een bosmens?

Herman Vuijsje (1946) trekt zijn wandelschoenen aan. Het is niet de eerste dat hij dat heeft gedaan. Hij wandelde van Santiago de Compostella naar huis (lang voordat de Camino populair werd) en schreef er een boek over. Hij wandelde langs de Nederlandse kust met kunstschilder Jan Groenhart en schreef er een boek over. Hij wandelde het bosrijke hoefijzer van Crailo naar Rhenen en door naar Hattem en hij schreef er over. Eerst acht afleveringen voor de NRC, een uitgebreide versie van zijn elfdaagse ligt voor mij.
Een boswandeling van elf dagen. Veel bos in Nederland is er niet. Ongeveer 10% van ons grondoppervlak is bos. Veel van dat bos staat op deze hoefijzer door de provincie Utrecht en de Veluwe. In dit boek gaat het niet om het weten (over soorten bomen, over beleid, over CO2 en klimaat, over toeristische plekken, over de wolf), maar om het ervaren, het gevoel (horen, zien, voelen, overpeinzen op een ANWB-paddestoel). Zelf heeft Vuijsje een voorkeur voor de openheid van de polder. Is deze meerdaagse boswandeling dan een vorm van zelfkastijding?
Dit boek is geen stap voor stap beschrijving van zijn tocht, alhoewel hij wel één keer een opsomming geeft van het aantal stappen heeft gezet op een paar etappes. Een globale route staat op een kaartje in het boek. Op een ander kaartje staat Nederland met daarin aangegeven de landbouwgebieden. De witte vlek van de Utrechtse Heuvelrug en van de Veluwe is duidelijk te zien.
Vuijsje is een eigenzinnige wandelaar. Geen lyrische beschrijvingen van dit ene paadje, geen overdaad aan bijvoeglijke naamwoorden om de tocht en de omgeving boven zichzelf uit te tillen. Wel over een overdaad aan hekken, over schreeuwende mountainbikers, over een verrassingsvrij wandelgebied, over kaarsrechte kavels met een tekort aan boomdiversiteit. Wel over verbanden met literatuur van J.C. Bloem tot Duitse schrijvers, nuchter over de koninklijke jecht (een halve dag per jaar) en de boomrijke erfenis van al de rijke (voormalige) landgoedeigenaren, die nu toegang geeft aan wandelaars en soms aan fietsers.
Op de Goudsberg bij het dorp Lunteren brengt Herman Vuijsje een bezoek aan een kwestieus monument in verval: De Muur van Mussert. Hier kwamen de nazi’s van Nederlandse snit bij elkaar op hun toogdagen. Drommen mensen die zich aangesloten hadden bij de N.S.B. kwamen hier marcherend en vaandelzwaaiend bij elkaar om te luisteren naar de toespraak van leider Mussert, om krijgshaftige liederen te zingen om daarna gesterkt en opgewekt huiswaarts te keren. Aan de rand van een ander Veluws dorp, Vierhouten, kwamen ook mensen bij elkaar, jongeren van de Arbeiders Jeugd Centrale (AJC), al sinds 1923. De AJC was de jongerenafdeling van de SDAP, die later de PvdA werd. De ouders van Herman leerden elkaar hier kennen. In de naoorlogse nadagen van de AJC werd de kleine Herman hier op kamp gestuurd. In de kampen van de AJC werd gezongen, gemarcheerd, uitgezien naar een nieuwe maatschappij, geredevoerd (bijvoorbeeld door voorzitter Koos Vorrink), gezwaaid met vaandels, gesterkt gingen de jonge socialisten huiswaarts. De natuur werd beleefd, een beweging die was overgewaaid uit Duitsland. Bij de oosterburen (maar niet alleen daar) liep het uit op Blut und Boden. Wanneer Vuijsje loopt over het oude AJC terrein met enkele vervallen monumenten (bijvoorbeeld het openluchtheater) denkt hij aan dat andere vervallen monument: de Muur van Mussert. Marcherende mensen, vaandelzwaaiers, liedzingers, luisterend naar hun leider. En hij vraagt zich af en mijmert en overpeinst. Was het enige verschil tussen Lunteren en Vierhouten de menselijke maat?, vroeg Herman zich af. Zit hier ook het hoefijzer, waar de uitersten elkaar bijna raken?, vroeg ik mij af.
Herman Vuisje noemt het beboste hoefijzer van de Utrechtse Heuvelrug en de Veluwe met een woord dat klinkt als een neologisme: Nederwoud. Nederwoud bestaat. Het is een buurtschap in de Gelderse Vallei, net naast Overwoud. Even ten noorden van het dorp Lunteren, van elkaar gescheiden door de A30. Twee keer woud. Van woud is nu geen sprake. Het woud is vervangen door een woud aan stallen voor kippen, koeien, kalveren, varkens.
Ondanks een zware valpartij aan het begin van zijn tocht is Herman dapper doorgegaan met horen, zien, voelen en overpeinzen en noteren. Daar hebben wij een mooi boek aan overgehouden.
Het boek eindigt met de eigenzinnige zin: “Na boslust: vrijheid!”

Herman Vuijsje
Bosgevoel
een ontdekkingsreis door het diepe woud van Nederland
Uitgeverij Elmar 2023
ISBN 9789038928821
112 pagina’s

Dit boek ontving ik van de uitgeverij voor een recensie op mijn wandelwebsite.