STRANDLOPERS

Twee mannen op pad.
Zij wandelen over het strand van het Belgische Knokke naar het Duitse Waddeneiland Borkum. Pratend, zoekend, speurend, waarnemend, peinzend, stilaan verder. De één schetst en de ander schrijft. Jan is positief en Herman bromt over wat hij ziet.
De socioloog en schrijver Herman Vuijsje wandelt in 2019 samen met de kunstschilder Jan Groenhart. De Amsterdamse Vuijsje ken ik van zijn omgekeerde pelgrimstocht vanuit Santiago de Compostella. De Knollendamse Jan Groenhart kende ik niet, hoewel ik vroeger in zijn woondorp op zaterdag naar voetbalwedstrijden keek.
Een gevolg van hun strandwandeling van drie weken in Nederland (350 kilometer) en in België en Duitsland is dit prachtige boek, met teksten van Vuijsje en prachtige olieverfafbeeldingen en potloodtekeningen en gewassen pentekeningen. Door te lezen en te bladeren en te kijken wandel ik mee met beide heren over allerlei soorten strand en zand. Vuijsje verbindt dat aan een hele batterij aan woorden voor sneeuw die de Eskimo’s (of Inuit) gebruiken, maar die batterij is al leeg gelopen.
Tijdens hun tocht vinden de beide mannen onderdak bij Vrienden op de Fiets, die met hezelfde gemak Vrienden op de Wandelschoen ontvangen. Tijdens deze gastvrijheid komen nieuwe verhalen boven water, wordt de helpende hand uitgstoken en kunnen de mannen gesterkt weer verder.
Zoals hierboven als genoemd: Herman vermeldt dat Jan het allemaal positief ziet en dat is ook wel te merken aan de kunstzinnige verbeelding van de tocht. Daar vind je nauwelijks iets waar Herman over bromt. Met name tijdens de tocht tot aan het Noordzeekanaal valt er nog wel wat te brommen voor Herman over de urbanisatie van het strand, de verloedering van de zandstrook aan de kust. De oprukkende huissies, de uitbreidende horeca, de boulevards. Uitzonderingen zijn Vlissingen (‘maritiemer kan het niet’) en Katwijk (God aan Zee).
Gelukkig is er buiten die urbanisatie van het strand nog volop te genieten van stilte en ruimte en uitzicht. En ten noorden van het Noordzeekanaal wordt het stukken beter. Wanneer je met het boek meewandelt komt het strandgevoel dichtbij, herinneringen komen terug, zin om het warme of koude of natte zand onder je blote voeten te voelen, om uit te waaien met de wind door je al dan niet schaarse haren. Met de zon in je rug naar het noorden wandelen, want dan heb je beter licht, zegt Jan, terwijl Herman liever naar het zuiden wandelt, op weg naar de warmte.
Op de olieverfschilderijen van Jan ontwaarde ik vaak een kleine rode gestalte en een kleine blauwe gestalte, dicht bij elkaar. Aanvankelijk dacht ik dat de beide strandlopers op het schildersdoek waren terecht gekomen. Dit zou wel eens anders kunnen zijn. Jan ontdekte dat bij de man/vrouw duo’s op het strand in driekwart van deze stellen de man een blauwe jas draagt en de vrouw een rode. En wat duo’s betreft: er zijn meer vrouwelijke duo’s dan mannelijke duo’s op het strand. Moeder en dochter, vriendin en vriendin, dochter en moeder, pratend en pratend.
In de tekst verwijst Herman naar schrijvers (bv Nescio), dichters (bv zijn dochter Hagar Peeters en de prins der dichters Roland Holst), zangers (bv Rocco Granata), schilders (Toorop) en een politicus (‘homeopathische verdund’). Zo wordt onze blik verwijd en treedt buiten de oevers van het strand.
In een krantenartikel (Nederlands Dagblad, 17-01-2009) heeft Vuijsje geschreven dat hij wel eens stemt op de ChristenUnie. Hij heeft gepubliceerd over religie (zie bijvoorbeeld God zij met ons Suriname, religie als vloek en zegen, 2019) en dat is in de tekst ook wel op te merken. Niet zozeer omdat hij de naam Andries Knevel laat vallen, maar omdat hij termen geïnspireerd door de bijbel gebruikt (bv jongste dag, Gods vrije natuur, God aan Zee, smalle pad, lucht en leegte, schepping).
Het eindpunt van de reis is het Duitse Waddeneiland Borkum, een badstad in de goede zin des woords. Hier vermengt het savoir-vivre van de Belgische kust zich met het doe-maar-gewoon van de Nederlandse evenknie.
Later volgt nog een excursie naar Rottumeroog, dat samen met Rottumerplaats een Natura2000-gebied is. Op Rottum mag je niet zomaar komen. Mooi dat het deze strandlopers wel is gelukt.
Nu het devies is ‘blijf thuis’ en de wandelingen zich beperken tot ‘een frisse neus halen’ is dit mooi vorm gegeven boek een troost in wandelloze tijden. Een boek om rustig in te lezen, in te bladeren, in te kijken, om van te genieten terwijl je wandelschoenen in de kast staan, om te dromen: zo’n tocht zou ik ook wel willen maken.
Jan Groenhart / Herman Vuijsje – Strandlopers. Twee mannen te voet van Knokke naar Borkum – Uitgeverij Elmar 2020 – €22,99
(recensie-exemplaar ontvangen van de uitgever)