DE ROMEINSE HEERBAAN

Op 24 mei 20019 stond ik in Katwijk aan Zee voor mijn start op het Romeinse Limespad, dat de noordgrens van het Romeinse Rijk in de lage landen volgt. Een voettocht bracht mij tot in de bossen van het Rijk van Nijmegen. Langs sporen van de Romeinse aanwezigheid. De grens van het Rijk gaat nog veel verder, maar ik had mijn eindpunt bereikt.
Op 28 augustus 2022 liep ik van het Belgische Bilzen naar het eveneens Belgische Tongeren. Op de Grote Markt van Tongeren stond ik voor het standbeeld van Abiorix. Hij was leider van de Eburonen, die in 54/3 voor de geboorte van Christus een legioen Romeinse soldaten in de pan hakte. Ik vermoed dat hij dat niet alleen deed. De reactie vanuit Rome was duidelijk: de Eburonen werden op hun beurt in de pan gehakt. Het vacuüm werd gevuld door de Tungri (met als resultaat ‘Tongeren’).

De Romeinen en Tongeren komen nadrukkelijk aan bod in dit fascinerende boek van de Belgische historicus Robert Nouwen, die gezien de lange literatuurlijst al vele publicaties op zijn naam heeft staan over de aanwezigheid van de Romeinen in de Vlaamse lange landen en met in Tongeren en omgeving. Nouwen gaat op zoek naar sporen van Romeinse wegen in de lage landen. Hij gaat van de brede weg naar de smalle weg, van het geheel van het Romeinse Rijk tot de situatie in de oudste stad van België, Tongeren. Hij gaat van de Via Appia (bij Rome) naar de heerbaan die loopt van Boulongne-sur-Mer naar Köln, via Tienen en Tongeren en Maastricht. Hij veegt als het ware met een fijne borstel het stof van de verharde en de onverharde wegen. Hij zoekt naar verleden en heden. Waar liepen de wegen die werden aangelegd? Hoe komen wij daar achter, met behulp van oude kaarten, archeologie en luchtfotografie? Wie maakten er gebruik van deze wegen (militairen en handelaren en later pelgrims, bijvoorbeeld naar Santiago de Compostela)? Wat waren de gevolgen voor de omgeving? Welke rustplaatsen werden er gesticht? Waar lagen de legerkampen? Welke villa’s namen plaats in het landschap? En telkens komt Nouwen terug in Tongeren om te zien wat er was en wat er nog is en het vele dat is verdwenen onder ruilverkaling, onder stedelijke uitbreiding, onder bedrijventerreinen, onder woningen. Van het begin tot in de 19e eeuw werden vele wegen die waren aangelegd door de Romeinen en hun onderdanen nog gebruikt. De zogenaamde vooruitgang heeft veel onder de grond laten verdwijnen, al dan niet verwoest.

In het Nederlandse Limburg is een wandelroute van Maastricht naar Rimburg (waar nog een restant van een Romeinse mijlpaal is) aangelegd, de Via Belgica. In Vlaanderen gaat de GR 128 (Vlaanderenroute) over een deel van de Romeinse Weg. Helaas heeft de Romeinse Weg ten tijde van de publicatie van dit boek geen beschermde status in België.
Zou het wat zijn om in internationaal verband een wandelroute aan te leggen van Boulogne-sur-Mer (Fr) naar Bavay (Fr) naar Tienen (B) en Tongeren (B) naar Maastricht (NL) en door naar Köln (D)? We leven in een tijd om eerder wegen te ontsluiten dan wegen te sluiten.

En bij lezen van dit prachtige boek vraag ik mij af wat ik allemaal heb gemist toen ik Tongeren binnenwandelde en de volgende ochtend uitliep.

Robert Nouwen
De Romeinse heerbaan
De oudste weg door de lage landen
uitgeverij Sterck & De Vreese 2021
ISBN 9789056157449
238 pagina’s

Dit boek heb ik ontvangen van de uitgeverij voor een recensie op mijn wandelwebsite.