Westerborkpad (12) Nunspeet naar Elburg

We nemen onze start vandaag in het rustieke Nunspeet. Via het station gaan we het centrum in van dit dorp. We lopen over de Spoorlaan, maar als spoedig zijn we het Spoor bijster en lopen over de Laan. Zo gaan we van complex naar eenvoudig. We kunnen ons laven aan de vele grote huizen in oude stijl en enkele hotels die laten zien dat Nunspeet in ieder geval vroeger (maar ook heden ?) een geliefd vakantieoord op de Veluwe was.

Het eerste teken van de oorlog zien we in een park dat op onze weg ligt aan de Laan. Getroffenen van de Tweede Wereldoorlog worden hier herdacht. Het gaat om mensen die omgekomen zijn in Nunspeet en ver daarbuiten.

We komen in het Belvedèrebos, heerlijk een bos zo dichtbij de bebouwing. Een enkele hondenuitlater kruist ons pad. Verder is het stil en houdt een enkel sneeuwspoor zich ook stil, met afnemende krachten.

We steken de weg tussen Nunspeet en Epe over en komen in een veranderende situatie. Nieuwe stukken asfalt, geluidschermen die naast elkaar staan en in gelid wachten op een definitieve plaatsing. We passeren een bungalowpark en komen uit op een zandspoor dat onder de aanstaande weg doorgaat. Twee dames met hond vertellen ons dat deze weg aangelegd is voor een kippenslachterij zodat die vrachtauto’s niet meer door het dorp hoeven. Een weg voor een slachterij? We lopen de eerstvolgende meters op eieren. Er zijn hier dus niet alleen bossen en reeën, maar ook wilde kippen die geslacht dienen te worden. Wij nemen afstand van Nunspeet en gaan de bossen weer in over een lange laan. We steken de Klaterweg over en komen zo bij de zandverstuiving (De Zoom) van Doornspijk. De routebeschrijving is hier niet meer kloppend omdat een hek tussen de zandverstuiving en de heide is weggehaald. Op de heide wordt momenteel druk gewerkt. Het is een mooie uitgestrekte vlakte. We zien in weidse verten een paar mensen en enige honden lopen. Het kan hier allemaal.

We lopen aan de rand van de zandverstuiving. Het zand is niet mul, maar nog hard van de vorst. Aan het einde van de verstuiving (een bord dat wordt genoemd in de routebeschrijving staat er niet meer) gaan we weer de bossen in. Na het betere bochtenwerk komen we bij een terrein van Vitens waar gezorgd wordt voor heerlijk helder water. Bij het opvallende gebouw is een vijver, waar nog een laag ijs op ligt. Het ijs vertoont sporen van schaatsgebruik.

 

Deze streek houdt van lange rechte lanen, via één van deze lanen komen we aan de rand van ’t Harde. Het is een plaats bekend van de militairen, de schutterij en het station. We lopen door de winkelstraat annex doorgaande weg en stuiten alras op een gelegenheid waar wij even onze moede benen kunnen strekken en iets warms tot ons kunnen nemen. Het maakt niet uit welke tijd het is want het bedrijf van de culinaire hoogstandjes heet ‘Anytime’. Een mooie lokale uitdrukking, bekend bij kenners van het lokale dialekt. We drinken een glas en een kopje en nemen de erwtensoep met roggebrood en spek. De gelegenheid lijkt een uitmuntende plek voor een pauze bijeenkomst, gezien het aantal werkende lieden.

Na de versterking voor lijf en leden trekken we verder langs de heerbaan, we slaan af bij de kerk en lopen zo het landgoed ‘Zwaluwenburg‘ binnen. Het lijkt een karakteristiek te zijn van dit landgoed dat er lange lanen zijn. Hele lange lanen. Dat lijkt mij bij elk jaargetijde weer heel bijzonder te zijn. Het is rustig, heel rustig, maar geen voetstapjes in de sneeuw, want de meeste sneeuw is hier al weg. We passeren imposante bomen en tuinen van de bekende A. Vogel. Het staat mij bij dat die tuinen vroeger in Elburg waren, of zijn die er nog steeds?

We verlaten de lange laan en komen nu bij het huis van het landgoed. De geschiedenis van deze plek gaat terug tot de 13e eeuw, toen er hier al een kasteel stond. Het huis dat er nu staat is een ietsie pietsie jonger. Het is gebouwd in 1728. Het huis is particulier eigendom en het lijkt erop dat de aangebouwde delen links en rechts ook bewoond zijn.

 

 

Wanneer ik met de rug naar het huis ga staan dan zie ik het hek en daar achter een boog van bomen. Ik stel mij voor dat ik op het bordes van het huis sta en in de verte kijk, daar zie ik de koets met het aangekondigde bezoek al aan komen.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben hier kort tijdens het najaar van 1942 twee jongetjes ondergedoken gezeten. Zij werden helaas opgepakt en kwamen in de creche tegenover de Hollandsche Schouwburg (start van het Westerborkpad !) terecht. Daar haalde het verzet de jongetjes (en andere kinderen) weg en brachten hen in veiligheid. Zij overleefden de oorlog. Hun ouders niet.

Even verderop komen we langs de oude woning van de boswachter, dit huis gaat terug tot het jaar 1843. Er zit een mooie rieten kap op. Mocht je plotseling de behoefte voelen om in dit huisje vakantie te vieren: dat kan. Het landgoed heeft niet alleen een boswachtershuis, maar ook nog acht boerderijen, die allen gebouwd zijn in de traditionele bouwstijl van Gelderland.

Via de Broekdijk gaan we naar Elburg, maar niet nadat we ook genoten hebben van het Puttenerpad, dat door de landerijen loopt en uitkomt bij het landgoed ‘Old Putten‘.

We komen uit bij de relatieve nieuwbouw van Elburg en dan nog even en we staan in lang vervlogen tijden. We zijn al vele malen in Elburg geweest, maar het is iedere keer weer een prachtige ontmoeting.

De route van het Westerborkpad wil ons zo veel mogelijk laten zien van het fraai ontworpen stadje annex vesting. Hier zijn we in de Zuiderwalstraat, met achter de huizen aan de rechterkant een rustige besloten kloostertuin.

Zo dwalen we (met de route in de hand) verder over de oude straten en langs de oude panden, de bijzondere winkels en huizen, meerdere kerken komen we voorbij. Elburg is geen geschikte woonplaats voor iemand die graag zijn auto voor de deur wil parkeren.  De straten zijn smal en voorzien van bankjes, bloemenbakken en obstakels. Maar een bewoner krijgt er veel voor terug. Of het in de vakantieperiode ook nog zo prettig is, vraag ik mij af, want Elburg lijkt weliswaar geen openluchtmuseum, maar er is veel te zien en toeristen weten de weg te vinden naar Elburg.

Wij komen na de trage tocht door het stadje uit bij de Oostwal, waar een Joodse Begraafplaats is, ommuurd en met een ijzeren poort. De begraafplaats dateert van het begin van de 18e eeuw. De muur en het hek dateren van later datum, namelijk 1904. Boven de poort verwijst een tekst naar psalm 23, waar het onder anderen gaat over een weg die door een duister dal gaat. De namen van de omgekomen Joodse Elburgers worden genoemd op een herdenkingsmonument aan de muur van de begraafplaats. Opdat wij niet vergeten.  Elburg heeft vele jaren (sinds circa 12700) een relatief grote Joodse Asjkenazische gemeenschap gekend. Een gemeenschap die volop deel nam aan het plaatselijke leven en verenigingsleven.

Niet ver van de begraafplaats (het huis der levenden) staat de oude synagoge van Elburg, de sjoel. Deze werd in 1855 ingewijd, het was gebouwd in de pakhuizen van twee Joodse broers Wolff. De synagoge is sinds 2008 een museum, want er is nauwelijks meer iets over van het Joodse leven. We zijn eerder in deze sjoel geweest, toen Jip Wijngaarden hier een expositie had van haar schilderijen. Dat was een mooie en indrukwekkende tentoonstelling.

We kijken rond, zien een fototentoonstelling en bekijken met onze ogen de vele voorwerpen en teksten en we blijven met onze jatten overal van af. 

Wanneer we de museumzaal uitlopen en de trap af gaan naar de receptieruimte blijven we even stil staan. Mijn lief zegt dat ze regelmatig een ‘oh ja’ herkenning had. Ik heb meer een ‘oh, nee’ gedachte, een naam, een jaartal, plaats van de dood, een naam, een jaartal, plaats van de dood, een naam, een jaartal, plaats van de dood olam.

We slaan buiten een paar hoeken om en staan stil bij de voormalige ingang van de synagoge.

 

 

We vervolgen onze weg over de wal en zien een touwslager aan het werk. Je hebt een lange achtertuin nodig voor dit werk. 

De oude vesting laten wij achter ons en via het Bagijnendijkje en andere wegen komen we uit bij de bushalte. We zitten en nemen nog wat eten en drinken en kijken naar de reparatie van een gestrande bus. Hopenlijk gaat het met onze bus beter.