DE OUDE WEGEN

De oorspronkelijk uitgave van dit boek van de Britse schrijver en docent Robert MacFarlane dateert uit 2012 en het boek is al een klassieker. De wandelaar Robert neemt mij mee op zijn wandelingen in Engeland en Schotland en ver daarbuiten. Hij volgt oude sporen die wandelaars, reizigers, handelaren, veedrijvers, nieuwsgierigen, ontdekkers, zeelieden, daklozen, zwervers, vissers uit een ver verleden hebben nagelaten.
Sporen die soms bijna zijn verdwenen.
Sporen die soms nog vers zijn.
Sporen die herontdekt zijn.
Sporen die riepejn om navolging.
Sporen die teruggevonden zijn in liedjes.
Sporen die in steenhopen zijn vastgelopen.
In Schotland gaat MacFarlane op pad op Lewis en Harris, twee eilanden voor de westkust. Hij gaat op zoek naar bijna uitgewiste sporen van het pad van Manus. Aan de rand van Harris zoekt hij de kunstenaar Steve Dilworth op, die kunst maakt van wat hij vindt op land en aan de oever. Hij leert over lijkpaden waarover de doden werden vervoerd om naar een geschikte plaats voor een begrafenis te lopen. Met Ian gaat hij scheep op een oude zeilboot om de oude waterwegen naar andere eilanden te exploreren. Deze vaarwegen waren door heel de geschiedenis heen zeer belangrijk. Zie de zee als land waar paden lopen, zo kent een zeeman zijn paden door het water. Op het vasteland wandelt hij door de Cairgorms, waar zijn grootvader (diplomaat en bergbeklimmer) zijn sporen heeft nagelaten. Mijn Wandellief heeft daar ook haar sporen achtergelaten, in de jaren dat de Cairgorms bijna in haar achtertuin lagen. Het vee kwam van de westkust en de eilanden voor die kust naar de grotere plaatsen om verkocht te worden op de markt. De koeien gingen over de veedrijfpaden waar de sporen nog steeds in het landschap zijn waar te nemen.
In het zuidelijk gelegen England zijn ook voldonde sporen te ontdekken. Soms zijn die sporen slechts kenbaar voor de kenners die een grote kennis hebben van het landschap en het gebied voor de oostkust van Sussex. Daar zijn twee paden door de plaatslijke waddenzee: de Broomway en de Morecambe Way, beiden kunnen dodelijk zijn, wanneer je de weg niet goed kent en te lang treuzelt onderweg waardoor je overvallen wordt door de vloed. De oude Icknield Way over het krijt mag uiteraard niet ontbreken.
Maar niet alleen in zijn thuisland loopt Robert. Hij bezoekt zijn vriend Raja Shehadeh in het Palestijnse Ramallah, waar deze in de buurt al meer dan vier decennia de oude paden bewandelt. Paden waar al eeuwen lang mensen van allerlei culturen hebben gewandeld, het gaat terug tot voor de tijd dat Romeinen in het land waren. Door de conflicten is er steeds minder ruimte voor hem om te wandelen. Toch gaat hij telkens weer op pad om de sporen te behouden voor wie na hem komen. Bij tijden is het gevaarlijk, wordt er geschoten, wordt er gedreigd, laait de strijd weer op, worden er wegen en paden afgesloten.
Hij verdiept zich in pelgrimsroutes in Spanje en loopt een tracé van de Camino van Madrid in de richting van Santiago. Een andere gebied met pelgrimconnecties is de Gongga in Tibet. In de buurt van deze hoge berg ligt de sneeuw hoog en de berg is dodelijk. Kijk van een veilige afstand! Aan de voet van de berg is een klooster. Sneeuw treft hij niet alleen aan in dit hooggelegen gebied maar ook in de Downs in zijn eigen Engeland. Daar volgt hij sporen en maakt hij sporen op een skitocht met een vriend.

Op zijn tochten vergezellen oude wandelaars uit voorbije eeuwen hem. Het is met name Edward Thomas waar hij vaak op teruggrijpt. Deze oude wandelaar, die in de Eerste Wereldoorlog aan het Franse front omkwam, heeft geschreven over zijn wandelingen, verhalen en gedichten, hij was bevriend met de Amerikaanse dichter Robert Frost. Thomas heeft een belangrijke rol gespeeld in de herwaardering van het wandelen. Hij had een bijzondere relatie met het landschap waar hij doorwandelde. Hij zag een wederzijdse relatie tussen het pad en de persoon, tussen het landschap en de persoon die door het landschap wandelt. Wellicht kun je zeggen dat Edward Thomas het pad en het landschap doorleefde, hij werd er door beinvloed. Hij raakte doortrokken van het landschap.
Dit boek heeft niet alleen een verhalende kant. Er zijn een Glossarium, eindnoten, een bekopte bibliografie (beknopt betekent in dit geval 13.5 pagina’s), een uitgebreid Dankwoord (met tientallen aan namen) en een Thematisch Register. Zo is dit boek ook een naslagwerk geworden en een bron voor een zoektocht naar meer wandelliteratuur.
Robert MacFarlane heeft zijn wandelingen en zijn beschouwingen over zijn wandelingen en zijn opgedane kennis over de geschiedenis van het pad op een prachtige manier vormgegeven in dit boek. Hij heeft zo een eigen pad gecreëerd in de literatuur over het wandelen. Een pad waarin anderen hun sporen hebben nagelaten, maar waar hij op geheel eigen wijze door heen is gewandeld. Op allerlei ondergronden (zie de titels van zijn hoofdstukken, zoals sneeuw, vuursteen, koeksteen) heeft hij een afdruk, hoe licht ook, nagelaten. In dat spoor kunnen wij verder wandelen en onze eigen sporen nalaten.

Robert MacFarlane – De oude wegen – een voetreis – Rainbow maart 2020

Robert MacFarlane
De oude wegen
– een voetreis –
Rainbow maart 2020
ISBN 9789041713506

Oorspronkelijke titel: The Old Ways: A Journey on Foot – Hamish Hamilton, London 2012

Dit boek heb ik ontvangen van de uitgeverij voor een recensie op mijn wandelwebsite.