Westerborkpad (20) Hoogeveen naar Kremboong

Hoe verder we doordringen in de binnenlanden van Drenthe des te lastiger het wordt met het openbaar vervoer. Ook vandaag was het van tevoren even puzzelen met de busverbindingen. We besluiten om onze start te maken met de trein, naar Hoogeveen en dan vanaf het station te gaan lopen. We nemen, geheel trouw aan de route, de Stationstraat en dan de Pesserstraat. Het pad dat vanaf het station rechtstreeks naar de Pesserstraat gaan we niet in. Het Westerborkpad heeft geen voorkeur voor smalle paadjes. Deze ‘omweg’ levert nog wel een leuke extraatje op, namelijk de woning aan de Pesserstraat 24. Vroeger heette het hier de Toldijk. Aan de muur van de woning hangt een mededeling dat hier Vincent van Gogh (1853 – 1890) heeft gewoond.  Er is ook nog een ander pand in Hoogeveen waar Van Gogh heeft gewoond. Aan de Toldijk was hij ingetrokken bij Albertus Hartsuiker. In september 1883 verbleef hij hier enige weken. Van zijn tijd in Drenthe zijn meerdere schilderijen bewaard gebleven.

Aan de overzijde van de weg staat een opvallend lang (of breed) gebouw, met bijzondere elementen. Zo lopen we hier over historische grond naar de spoorlijn en steken die over, we passeren de buurt Toldijk. Via een doorgaande weg komen we bij het Spaarbankbos. Zowel aan linkerkant als de rechterkant van de weg kunnen we het bos vinden. Wij gaan naar rechts en gaan het grootste deel van het bos in. In het Spaarbankbos hebben tijdens de Tweede Wereldoorlog vijf mensen, waaronder twee Joden, de dood gevonden. Gefussilleerd door de Duitse bezetters. Het gebeurde in de maand augustus 1943. Het was een direct gevolg van een actie van het verzet (niet in Hoogeveen), een NSB verrader uit Hoogeveen noemde een paar namen. De beide Joodse slachtoffers waren de neven Levie en Manus van der Wijk. Het monument ter nagedachtenis is in 2003 onthuld. De drie linker afbeeldingen van plaatstaal hebben een gat in de vorm van een kruis. De twee rechter afbeeeldingen, ook van plaatstaal, hebben een gat in de vorm van een Davidsster.

Vlakbij de beeldengroep staat een tekst, geschreven door de kunstenaar. De woorden zijn uitgefreesd in een ijzeren plaat.

in dit bos
op deze plek
schoot de bezetter
vijf hoogeveners dood
op 1 augustus 1943
jonkheer de jonge
notaris mulder
en adriaan baas
op 3 augustus 1943
levie en manus van der wijk

ook vandaag
terwijl u hier staat
en dit leest
wordt elders iemand
verkracht
gemarteld
vermoord
omdat hij zich verzet
omdat ze vrouw is
of vanwege
de kleur van huid of hart

Het eerste gedeelte van de tekst is duidelijk. Het tweede gedeelte vind ik wat lastiger. Lijnen leggen van de ene historische gebeurtenis naar een andere historische gebeurtenis lvert mijn inzines eerder kortsluiting op dan verheldering. Het kan het één bagatelliseren, het andere groter maken. Het is lastig om leed en leed in één verband te plaatsen of haast gelijk te trekken. Wanneer wij het Spaarbankbos verlaten hebben lopen we langs de Wijsterseweg, een lange weg met het zicht op de spoorlijn, waar langs zo veel leed heeft gereisd. Ook hier een monument, een monument om mensen te herinneren die door de Duitse bezetter zijn omgebracht omdat er hulp werd verleend aan een neergeschoten Franse piloot tijdens de Operatie Amhurst. Tweeentwintigh mensen zijn ter dood gebracht, 21 mannen en één vrouw. Zeven mensen uit één gezin. Na plaatsing werd ontdekt dat één slachtoffer ontbrak op de steen. De naam van dit slachtoffer zal nog worden toegevoegd. Het is nodig om af en toe het beeld van de spoorlijn in ons hoofd vast te houden, het spoor van het leed, in niet te bevatten aantallen. Bielzen met zo veel namen.

We steken het spoor weer eens over en zien aan de linkerhand een gebiedje dat nog in oorspronkelijke staat lijkt te zien (of hersteld naar iets wat op de oorspronkelijke staat lijkt). We gaan de Secteweg op (of is het de Kerkweg ?). Op deze weg steken we het Oude Diep over. We zien een bordje dat verkondigt dat het een rustgebied is. Dat lijkt ons een uitgelezen plaats om uit te rusten aan de oever van de langzame vliet. Het is hier een fraaie afbeelding van wisselende stemmingen van landschapsbeheerders. De ene keer wordt het gebied strak gestrokken, jaren later wordt het gebied wat meer de vrije hand gegeven. En later ….  Inmiddels zijn we aangeland op iets wat met meer zekerheid de Secteweg is. Heeft hier ooit een secte gewoond? Of is het een vorm van ‘sectie’? We lopen door een smal bosgebied en komen langs de ingang van de plaatselijke begraafplaats. We zijn inmiddels aangekomen in Stuifzand. Een fraaie naam voor een gebied waar ik geen stuifzand hebt gezien. Bij stuifzand denk ik meer aan Kootwijk en dergelijke gebieden. 

Van het stuifzand gaan we verder en komen in een heel ander gebied, namelijk Siberië. In korte tijd kun je een lange afstand afleggen. Gelukkig geeft deze route aan dat je ook weer terug kunt komen. Er zijn jaren geweest dat mensen niet meer terug kwamen uit Siberië. Gelukkig is er voor ons nog hoop. Nu is het opvallend dat hier een buurtschap zich heeft getooid met de naam Siberië. In het gebied langs de grens van Overijssel en Drenthe liggen nog een paar verwante plaatsen, zoals De Krim en Moscou (geboorteplek van de verzetsheld Johannes Post). Waar komen die namen vandaan? Waren hier veel sympathisanten van de communisten? Waren hier handelaren die ver naar het oosten trokken? Zou Kremboong ook in het oosten liggen? Het is een vreemde naam. Het is zelfs lastig uit te spreken. Deze rondwandeling gaat door het bos Kremboong. Enig onderzoek laat zien dat hier in de 19e eeuw een man veel bos heeft aangeplant. Inmiddels is veel bos weer gekapt. Deze man had in Oost Indië gewerkt en daar was hij directeur van een suikerfabriek geweest. En die suikerfabriek had de naam Kremboong. Wanneer we het restant van het bosgebied Kremboong uitkomen staan we plots in een Nieuwe Wijk. Probeert Tiendeveen hier nog nieuwbouw te plegen? Wordt het een Vinex-locatie? 

We komen door de velden aan bij de Kerkweg van Tiendeveen. Een lange weg met een huizen en boerderijen. Bij een zijweg (Haarweg) is een bushalte en een richtingwijzer. We zien Westerbork, nog maar 11 kilometer, maar via onze route is het wel wat verder. Bij de volgende bushalte komen we bij de weg Kremboong, bushalten en een monument ter nagedachtenis aan een werkkamp, waar in de tweede wereldoorlog Joodse mannen te werk werden gesteld en later werden afgevoerd naar Westerbork. We gaan zitten op het bankje bij het monument. Het terrein van het voormalige werkkamp is omgeploegd en biedt ruim baan aan de wind. De busroute van QBuzz ligt aan onze voeten, maar de bus is niet frequent aanwezig in dit gebied. We moeten nog meer dan een uur wachten. Het wordt killer en killer. We besluiten om weer in de benen te komen en terug te lopen op de route en naar de bushalte bij de Haarweg te lopen. Daar gaan we op de grond zitten en uit de wind, nu schijnt de zon. De bus komt en brengt ons naar Hoogeveen.