Havenkwartierpad

Verwijst de Keizerstraat naar een keizer?
Of naar de Sultan van het Ottomaanse Rijk?
Sinds mensenheugenis wappert de Turkse vlag over de Keizerstraat.
Hier is een consulaat-generaal van de Republiek Turkije gevestigd.
Door de industrieën in Deventer kwamen veel Turken naar Deventer om hier te gaan werken. Op allerlei manieren trokken mensen met elkaar op, met winkels, met eethuisjes, tot zelfs een eigen voetbalclub Turkse Kracht.
Ik loop door de Keizerstraat. Het is net weer droog. Minutenlang heb ik geschuild onder een grote boom tegenover het station. Ik had gezelschap van een echtpaar onder een paraplu. Velen gingen voorbij die niet hadden gerekend op een regenbui. Zomers gekleed. Bussen reden door plassen. Soms kwam er iemand bij ons staan, die het niet lang volhield en verder ging in de stromende regen. Nu heb ik het gewaagd, maar ik schuilde al in een portiek aan de Singelstraat. Toen een vrouw met hond zich naar buiten waagde, bleef ik niet achter. Nu loop ik door de Keizerstraat. Dan over de Brink. Daar stond ooit de V&D. De oude gevel van Magazijn de Zon doet zonneschijn vermoeden, maar de lucht is zwaar betrokken.

Mensen lopen af en aan, aangeslagen door de regen. Een stukje van de Brink is opengehaald. Een hoge kraan kijkt werkeloos toe. Terrassen zijn zwaar onderbezet. Links in de hoek zat de studentensociëteit van de Tropische Landbouw Hogeschool. De grote Albert Schweitzer staat alleen op zijn sokkel, niemand wil bij hem in de buurt zitten. Dat was vroeger wel anders, toen zijn naam de wereld over ging. Hij kwam meerdere malen naar Deventer om in de Lebuïnuskerk orgelconcerten te tgeven. Hij was een groot kenner van het werk van Bach. Hij concerteerde om geld in te zamelen voor zijn werk in het ziekenhuisje in Lambarene, in het Westafrikaanse land Gabon. Daar werkte hij als arts en daar speelde hij op een klein orgel Bach. ‘Eerbied voor het leven’ was zijn lijfspreuk. Oh ja, en hij was gepromoveerd in de theologie op een proefschrift over het leven van Jezus. Daar staat hij in de lichte regen. Een boek in zijn linkerhand. Een tropenhelm in zijn rechterhand. Met opgestroopte mouwen. Met een grote snor. Achter hem staat het Pennickshuis, dat in 1583 werd gebouwd. Nu doet het dienst als kerkgebouw. Aan de rechterhand van Albert staat nog een oud pand, uit 1593, hier kun je de echte Deventer Koek van J. Bussink kopen. De koek is meestal van recentere datum. We blijven nog even in de 16e eeuw, want het imposante Waaggebouw dateert van 1531 en was tot 1862 in gebruik als Waag. Nu heeft het ondermeer een museale functie.

Tegenover de Waag ga ik de Kleine Overstraat in. De Grote Overstraat heb ik overgeslagen. Het gebouw waar ooit de bieb in zat maakt een leegstaande indruk. De Kleine Overstraat is één van die smalle straatjes in de oude binnenstad, veel bijzondere winkeltjes en natuurlijk zijn er op vele plekken boeken te koop, want Deventer is een boekenstad. Met in augustus weer de beroemde Boekenmarkt. Ik kijk even om de hoek van de Jordenshof. Niet verder dan de hoek, want het is privé-terrein van de mensen die hier wonen. Het hofje is in 1644 gebouwd door Johan en Peter Jordens, zoals een geveltekst aangeeft. Het geheel is in 1930 gerenoveerd, zoals een geveltekst daaronder aangeeft. Nazaten van de oorspronkelijke Jordens hebben nog het beheer over het hofje. Levende geschiedenis. Ik kijk nog één keer om het hoekje. Ik dwaal gericht verder door de binnenstad. In de Sandrasteeg loop ik langs het oudste stenen huis van ons land. Het oudste gedeelte dateert uit het jaar 1130. Momenteel is hier de Geert Groote Universiteit gevestigd. Langs de Botermarkt, die wel een fietsenstalling lijkt. Dan kom ik bij de Lebuïnuskerk en langs de nu helemaal gesloten Maagdenhuisjes, die ik kende toen er allerhande antiek te koop werd aangeboden. Vlak hiervoor was een boekwinkel gespecialiseerd in de SovjetUnie/Rusland. In de kerk (nog immer in gebruik als godshuis) is een fotoexpositie gaande. Het is mooi om te zien dat het Grote Kerkhof (geen zerk te zien) nu helemaal autovrij is. De stadhuizen (oude en nieuwe) zijn de moeite waard. Daartegenover een verzetsmonument. Ook is er een monument voor de gevallenen in de Oost. Plots word ik aangesproken die een vrouw die met haar man belangstellend rondloopt. Zij vraagt naar het boekje dat ik in mijn hand heb. Daar wil zij wel een exemplaar van. Te koop bij de plaatselijke boekwinkel (hier vlakbij). Zij maakt een mentale notitie en voegt zich met de verworven kennis bij haar man, die zij onmiddelijk inlicht. Ik loop verder en kom door de Polstraat waar ik vroeger de kranten van de Deventer Krant ophaalde om deze krant bij abonneés af te leveren. In dezelfde straat zat ik op (de inmiddels verdwenen) school. Op de hoek van de Polstraat en de Melksterstraat zie ik een ingemetselde steen. Daar staat de naam op van wethouder C.E. v.d. Plas-Fitzpatrick (inderdaad, de moeder van ..). Mijn tocht gaat verder, langs de IJssel en onder de Wilhelminabrug door. Deze brug fungeerde als decor voor de beroemde film A bridge too far. Wandelend kom ik uiteindelijk uit bij een voormalig bedrijventerrein, bij de Deventer Kano Vereniging, over een grasdijk, weer landinwaarts, over een sluis, bij hoge silo’s die hun oorspronkelijk functie hebben verloren. Deze buurt die wij vaak zijn gepasseerd in de auto, is aan flinke verandering onderheving met creatieve bedrijfjes, horeca, huizen, appartementen, een tot hotelkamer omgebouwde zandzuiger, een binnentuin waar ik door heen kan wandelen. Met de regenbuien is er nu weinig buitenleven.

Wanneer ik de Mr. H.F. de Boerlaan oversteek kom ik via Knuttelhof in Knutteldorp. Dit is geen apart dorp, maar een woonwijk van Deventer. Aan de rand van het Knutteldorp stond in mijn tijd het gebouw van de Laboratorium School Deventer (LSD). Veel oorspronkelijks is er niet meer over van de wijk die tussen de jaren 1921-1930 werd gebouwd met als ontwerper de plaatselijke architect W.P.C. Knuppel. De opdrachtgever was de Vereeniging tot Verbetering van den Woningtoestand. In honderd jaar is er weinig veranderd, zou je zeggen. Weinig is er over van het oorspronkelijke tuindorp, maar een oude poort staat nog overeind. In de jaren ’90 zijn de huizen vervangen, maar de structuur van het dorp is gelijk gebleven. Buiten het dorp kom ik nieuwbouw tegen die de hoogte in is gegaan. Woonboten liggen aan oevers.

Via de Raambrug (replica van de hangbrug uit 1887) stuit ik op het witte gebouw van Senzora (Schoenmaker EN ZOnen RAmstraat). Hier werden van 1916-2018 wasmiddelen geproduceerd (nog een zeer korte tijd ook door mij). Het kantoorgebouw staat nog overeind, maar de fabrieksgebouwen zijn allemaal weg. Hier zal gebouwd worden aan hoogbouw, zie ik aan protestposters achter ramen van mensen die inmiddels zelf een huis hebben. Een deel van het industriële erfgoed in deze buurt is overeind gebleven, in één van de hoge panden is nu een Depot voor Bodemvondsten (voor de provincie Overijssel). Aan de Sluisstraat staat een pand om te wonen en te werken (oorspronkelijk). Het is in 1906 gebouwd voor een molenmakerij, die later een machinefabriek werd. Een deel van deze fabriek is inmiddels omgebouwd tot een stadsbrouwerij DAVO en ik zie jongelui nu die kant uitgaan. Het wordt blijkbaar tijd voor een biertje aan het einde van de werkdag.

Ik ga de Raambuurt uit en maak de oversteek naar het Bergkwartier. Ergens in de jaren ’60 was de gedachte om deze hele buurt plat te gooien. Verstandige mensen kwamen daar tegen in het geweer. De buurt is dankzij grote inspanningen opgeknapt en het is nu een feest voor het middeleeuwse oog. De Bergkerk staat te pronken sinds ongeveer het jaar 1200! Daar tegenover is een Wandelwinkel. Ik ben de Muntentoren al gepasseerd. Het gebouw bestond al voor 1560. Het is een tijd in gebruik geweest al kerkgebouw, ook ik heb daar gekerkt. Wij waren een kerk in nomadische ballingschap. Via dwaalwegen, steegjes, hoogteverschillen (het is een berg!), kleine poortjes en Charles Dickens-sferen (bv Walstraat) kom ik uiteindelijk terug bij het station. De zon schijnt. Het kan wel.
Nog vele malen zal ik moeten terugkomen naar deze prachtige stad, met vele herinneringen.

Marycke Janne Naber
wandelen buiten de binnenstad van deventer (klik op de rode link)
uitgever gegarandeerd onregelmatig 2022
Deventer – Havenkwartierpad – wandeling 3 – 8 kilometer