Het vriest drie graden wanneer lief en ik ons op weg begeven om naar het Centraal Station Amersfoort te gaan. Het is een paar maanden geleden dat we van Baarn naar Amersfoort liepen en een deel van die etappe ook nog in de stromende regen.
Vanaf het station lopen we zonder omwegen naar De Berg, die is een sjiek gedeelte van Amersfoort. Grote villa’s op ruime percelen en lang niet alles is verworden tot kantoorpand. De welgestelden bevinden zich op loopafstand van het station, als het tenminste het soort mensen is dat zich via het spoor beweegt. Bij de Utrechtsweg zien we een fraaie bank die op monumentale wijze past in het landschap. Dit rijksmonument is gebouwd ter nagedachtenis aan jonkvrouwe Christine de Bosch Kemper (1840-1924), die zich inzette voor onderwijs aan meisjes. Zelf gaf zij in Amersfoort gratis les aan arme meisjes.
Aan de zuidkant van Amersfoort wandelen we op deze frisse herfstdag in tropische oorden, maar ook ter nagedachtenis aan Sint Maarten die we gisteren herdacht hebben in stilte, zonder kinderen met lampionnetjes die vragen om snoep of een gezonde appel. Of wellicht een halve mantel.
Het bos is druk bezig om te kleuren, om zich aan te passen aan het seizoen. De witte aanslag van de kou verdwijnt langzaam van de blozende bladen.
Bij de Stichtse Rotonde (geopend in 1962, lang voordat de rotondemania losbrak) dalen we af naar lager gelegen land, de afdaling kent een percentage van 3,2 % en is populair bij wielrenners. Soms maakt zelfs een internationale wielerronde gebruik van deze hoogstaande weg. We lopen de weg niet helemaal af.
Vlak voor het voormalige terrein van ‘Sinaï’ slaan we rechtsaf de bossen in. Sinaï is een joodse instelling voor geestelijke gezondheidszorg. Voor de Tweede Wereldoorlog was er een dergelijke instelling in het Apeldoornse Bosch (later Groot Schuylenburg), maar in deze verschrikkelijke oorlog werden de bewoners en het personeel weggevoerd naar de dood. In 1954 werd Sinaï geopend op het terrein van Kamp Amersfoort. In 2008 verhuisden de bewoners naar Amstelveen omdat daar nog een grote joodse gemeenschap aanwezig is. Meerdere bewoners van Sinaï werden begraven op de joodse begraafplaats in Nijkerk. In 2010 werden de gebouwen gesloopt. Het grote kunstwerk van Lex Horn werd gespaard en gerestaureerd en staat nu aan de achterzijde van het terrein te schijnen tussen de bomen. De aandachtige beschouwer ziet de zorg voor mensen, verder takken en een duif, een verwijzing naar Noach en de ark en de tekens van hoop.
We lopen inmiddels inmiddels op het terrein van Kamp Amersfoort in zijn huidige vorm. De routetekst en de tekens in het veld gaan gescheiden wegen hier. We kiezen er voor om de tekens te volgen en komen zo uit bij de loopgraven die zowel door het Nederlandse leger (sinds 28 augustus 1938 gemobiliseerd) en het Duitse leger werden gebruikt.
Het pad brengt ons naar een afdaling naar de fusilladeplaats annex schietbaan, gegraven door gevangenen in het Kamp. Op deze plaats staat het indrukwekkende beeld van de Stenen Man (die officeel heet “Gevangene voor het vuurpeloton”). Het beeld is gemaakt door oud-kampbewoner Frits Sieger en werd op 14 mei 1953 onthuld door Willem Drees. Wanneer we de 350 meter lange baan aflopen komt een wagentje ons tegemoet, volgeladen met stoelen.
We komen uit bij een steen ter nagedachtenis aan hen die hier in de periode 1940 – 1945 werden omgebracht. Meerdere malen sprak ik met een man die in de oorlog hier heeft gezeten, hij had thuis geslacht en dat was streng verboden. Hijzelf sprak er nauwelijks over met mij en anderen, zijn vrouw wist meer te zeggen. Zij deed het met veel terughoudendheid.
Tegenover de gedenksteen staat één van de wachttorens van waaruit het Kamp werd bewaakt en van waaruit neergekeken werd op de gevangenen. De toren staat vlakbij de ingang van het informatiecentrum, dat echter vandaag is gesloten. 
We kijken door de ramen naar binnen en zien op een tafel een krans liggen. Ik meen op het lint te ontwaren dat deze krans namens de staatssecretaris is. Vandaag is het een bijzondere dag op Kamp Amersfoort. Om 11.00 uur begint de Natzweiler Herdenking, een jaarlijkse herdenking bij de Stenen Man. Natzweiler was een concentratiekamp, vlakbij Staasburg. Het enige Duitse Duitse concentratiekamp in Frankrijk. Bijna 600 Nederlandse mensen uit het verzet hebben hier gevangen gezeten. Van dit aantal hebben 280 mensen het kamp niet levend verlaten.
De kunstenaar Armando woonde als klein jochie dichtbij het Kamp en de plaatsen waar de Duitse militairen waren gelegerd in de omgeving. Hij zag de gevangenen die van het Kamp naar het station Amersfoort moesten lopen, op weg naar een volgend kamp. Op het talud van de snelweg, vlakbij de hoofdingang van het Kamp, staat zijn kunstwerk “De Ladder”, gemaakt van brons.
Via een smalle wandelbrug en fietsbrug steken we de A28 over. We komen in de bossen van Nimmerdor. Ook hier hebben de bossen zich keurig netjes aangepast aan het seizoen, vooral met een zon die doorkomt levert het prachtige beelden op. We komen dichterbij de bebouwing en dat betekent meer hardlopers, fietsers en honden.
Via de lange Leusderweg (wel toepasselijk, want Kamp Amersfoort ligt in Leusden) komen we in het oude centrum van Amersfoor, de doorwaadbare plaats door de Amer. Gedlukkig hoeven we nu niet te waden, het is droog en er liggen bruggetjes over de wateren.
We lopen door de Drieringensteeg. Ik weet niet of Lessing, die schreef over Nathan de Wijze en drie ringen (de drie monotheïstische godsdiensten), hier heeft gewoond, of dat het een verwijzing is naar een bierbrouwerij met die naam, uit de zeventiende eeuw. Wat de oorsprong ook moge zijn, in ieder geval is de oudste monotheïstische godsdienst hier wer vertegenwoordigt. Aan onze rechterhand staat een synagoge waar ook vandaag een sabbatsviering wordt gehouden. Boven naast de ingang hangen twee beveiligingscamera’s.
Aan de rechterkant van de deur is een mezoeza bevestigd.
Aan de rechterdeur is een Sjabbesbel bevestigd. Is dity een bel die alleen op de sabbath gebruikt mag worden? En wie mag er dan op drukken? Een goj (een niet-jood)? Wanneer je op de bel drukt klinkt dan het geluid van een sjofar?
Wanneer we de hoek om gaan komt op het trottoir een man met een keppeltje ons tegemoet. Hij is op weg naar de sjoel. We gaan naar de Koppelpoort. Deze poort heeft vandaag veel bekijks van ouders en kleine kinderen want vlakbij doet een bisschop uit het Turkse Myra zijn jaarlijkse intrede. Hoe zijn Pieten er uit zien zien wij niet. Wij nemen op een bankje een pauze en drinken koffie en thee en eten een broodje.
Via het Jan van Riebeeckpad (hoe lang mag deze naam nog bestaan? Denk daar maar eens over na) volgen we het spoor en komen uiteindelijk uit bij station Schothorst. Ons eindstation voor vandaag.
Het is inmiddels drie graden boven nul. Zo zien we maar weer dat wandelen ook meewerkt aan de opwarming van de aarde.
Willems Wonderlijke Wandelingen 