DE PELGRIMSTOCHT NAAR SANTIAGO

In het verre 1987 schreef de Braziliaan Paulo Coelho (1947) dit boek onder de titel die nu bij deze uitgave de ondertitel is geworden. Eerder werd dit boek in het Nederlands onder een andere titel uitgegeven: De weg naar het zwaard. Ik zou maar zo kunnen denken dat de huidige titel met de combinatie ‘pelgrimstocht‘ en ‘Santiago‘ eerder de aandacht trekt van de zoekende lezer, dan iets over een zwaard. Wandelen is populair en zelfs de geseculariseerde medemens gaat op pelgrimstocht. Dan is dé tocht der tochten uiteraard de voetreis naar Santiago de Compostela in het noordwesten van Spanje, waar restanten van de apostel Jakobus (de heilige Jakobus = San Tiago) bewaard schijnen te worden. In het jaar 1986 dat Coelho wandelde over stoffige wegen waren er niet zo veel wandelaars op deze route als nu. In 1986 liepen 400 (!) wandelaars deze route van Pied-de-Port naar Santiago. Andere wandelaars kom je dan ook weinig tegen op de pagina’s van deze tocht.

Waar gaat dit boek, dat anders is dan andere boeken over deze pelgrimstocht, over? De ik-figuur is op zoek naar een zwaard. Hij zoekt dit zwaard vanwege een ritueel van RAM¹. En RAM is een kleine orde binnen de Roomskatholieke Kerk. In deze orde wordt gepoogd om de symbolische taal van de wereld te doorgronden. Hij krijgt een gids op zijn tocht. De man stelt zich voor als Petrus en hij is een industriëel vormgever uit Italië. Die gids laat de ik-figuur telkens op zoek gaan naar verandering in zijn leven, door het beoefenen van opdrachten om die in te passen in zijn dagelijks leven. Oefeningen die te maken hebben met het opnieuw geboren worden, geheimen te halen uit wat jou overkomt, oefening van de wreedheid, van de dans, van het levend begraven worden enzovoorts. De ik-figuur gaat er mee aan de slag en de lezer krijgt een tekst te lezen waarin de oefening wordt beschreven (als een leidraad voor een vernieuwd leven?).
Van groot belang is de oefening van de agape (liefde), dit komt naar voren in het Voorwoord (uit 2001) en in de hoofdtekst. Het Griekse woord agape wordt hier vertaald met geestdrift. Niet zozeer met belangeloze opofferende liefde voor de ander. Deze geestdrift verbindt ons met de Heilige Geest. Coelho put voor een deel uit christelijke terminologie om zijn eigen wereldbeeld en mensbeeld te bouwen. Deze agape die ons verbindt met de Heilige Geest is een goddelijke vonk. Door de bijpassende oefening te doen kun je jezelf helpen om die geestdrift op te wekken. Door die oefening stroomt er een blauwe gloed uit de ik-figuur die zijn ziel schoon wast en zijn zonden vergeeft. Die blauwe gloed verspreidt zich over het landschap en tenslotte over de hele wereld. Petrus vertelt aan de ik-figuur dat door het vaak beoefenen van deze oefening van de blauwe sfeer de agape in jou terugkomt. Een christelijk symbool komt onderweg langs bij de ontmoeting met een lam. Het lam is een beeld van de geofferde Christus in de Christelijke traditie. Maar in deze ontmoeting met het lam zal het uitlopen op het ‘loven van de god die in die mens lag te sluimeren‘, waarmee de schrijver een afslag neemt van de christelijk traditie weg.
Tegen het einde van zijn tocht (hij komt in Santiago aan met de bus, wel ontnuchterend) heeft hij samen met andere pelgrims een ontmoeting in een kasteel met zeven (getal van de volheid in de christelijke traditie) mensen in riddergewaad. Zij vormen het beeld van de Traditie. Eén van deze Meesters is Petrus die zijn (van de ik-figuur) zwaard in zijn hand heeft. Hier komt de vraag op: wat wil je met het zwaard? Wat is jouw verlangen? Waarom heb je uiteindelijk die weg gelopen, terwijl je ontdekte dat ten diepste die weg jou liep.

Waar zou ik dit boek aan kunnen treffen in een boekwinkel?
Op de plank met wandelgidsen en wandelboeken?
Op de plank getiteld Esoterie?
Paulo Coelho heeft met gebruik van verschillende tradities (al dan niet met een t of een T) een eigen wereld geschapen waarin de mens uiteindelijk aan zichzelf is overgelaten. Deze wereldweg verwijst juist niet naar de klassieke teksten (zie pagina 13), maar naar de mens zelf die mens wordt door te besluiten zijn bestemming te verwezenlijken. Het is een spiritueel zelfhulpboek gecombineerd met een wandeling.

Paulo Coelho
De pelgrimstocht naar Santiago
Dagboek van een magiër
uitgeverij De Arbeiderpers, 2025 (36e druk; eerste druk 1993)
ISBN 9789029553780
287 pagina’s

Dit boek heb ik ontvangen van de uitgeverij voor een recensie op mijn wandelweblog.

1. De naam RAM heeft de volgende betekenis: R staat voor rigor (kracht), A staat voor amor (liefde), M staat voor misericorda (barmhartigheid). Tevens staan deze drie letters voor: Regnum (koninkrijk), Agnus (lam) en Mundi (wereld). ↩︎