WANDELINGEN DOOR NEDERLAND deel 3

Een paar weken geleden heb ik aandacht besteed aan deel 2 van de prachtige serie van Jacobus Craandijk, predikant en wandelaar en schrijver. Hij wandelde in alle hoeken en gaten van ons land en hij deed zijn vele lezers verslag van zijn wandelingen. Hij deed geen verslag van zijn route (hier linksaf, bij die grote eik rechtsaf), maar van allerhande zaken die hij onderweg tegenkwam. Hierdoor zijn zijn verslagen een inkijkje in de geschiedenis van ons land. Blijkbaar was zijn werk in een doopsgezinde gemeente niet zo veeleisend dat hij voldoende tijd had om te wandelen.
In deel 3 blijft Craandijk aardig dicht bij huis. Hij was voorganger (leraar) te Rotterdam tijdens de publicatie van dit deel en in dit deel neemt Rotterdam een belangrijke plaats in. Eerst gaat hij uitgebreid in op de spoorwegwerken, over de technische hoogstandjes die er tot stand kwamen, over het werk aan de spoorbruggen. Hij is diep onder de indruk van het werk dat is geleverd. Door de aanleg van spoorrails en het gebruik van treinen veranderen steden en dus ook Rotterdam. Hij begint zijn wandeling, niet helemaal in het lichaam maar juist in de geest, bij station Mallegat en komt zelfs terecht op Feijenoord. Zijn andere wandeling in Rotterdam is van geheel andere aard. Hier gaat hij op zoek naar alles wat Rotterdam te bieden heeft als grote stad. Hij ziet een verschil tussen Amsterdam en Rotterdam. Hij duikt in de plaatselijke archieven, gaat terug naar de opkomst van Rotterdam sinds 1340 (poortrechten, de vaart naar Schie). Hij bezoekt de plaatselijke bibliotheek en vertelt de geachte lezer wat er allemaal te lezen valt in deze plaats van geleerdheid. Zo is er een reisbeschrijving van een bezoek aan Congo, gepubliceerd in 1596. Er zijn meerdere bibliotheken in de havenstad. De Remonstrantse Gemeente heeft ook een uitgebreide bieb, evenals het Bataafs Genootschap. Hij bezoekt een school voor doofstommen. De Diergaarde blijft niet achter (ontwerp van Zocher!). Hij loopt langs Huis Den Arend, waar in 1854 het huis voor de zendelingen van het Nederlandsch Zendelingen Genootschap was gevestigd. Musea slaat hij niet over. We krijgen een inkijkje in en opsomming betreffende Museum Boymans (zonder Van Beuningen) en het Maritiem Museum.
Iets verder uit de buurt is de modderige tocht over Overflakkee en Goeree, met behulp van een paardenkoets, want hij vermoedde dat hij te voet niet ver zou komen. In de provincie Utrecht bezoekt hij de ruine van Huis ter Haer. In de omgeving van Overveen, Bloemendaal en omliggende streken schrijft hij over grote landhuizen en hun geschiedenis en hun bewoners, over de teelt van hyacinthen en tulpen, over de duinen en Kraantje Lek, de ruïne van Brederode.
In deel 2 kwam het zuiden van Limburg al aan de orde. Daar gaat hij weer naar toe. Valkenburg en Sibbe en Meerssen  en Rijckholt loopt hij onder de voet. De communicatie met de plaatselijke bevolking blijkt lastig wegens wederzijdse onverstaanbaarheid. Hij maakt aan zijn lezers duidelijk dat hij niet gesponsord is door de VVV. Ook hier komt de rijke en verbrokkelde geschiedenis van het zuiden van Limburg aan de orde. In Maastricht (of liever tussen het station en de Maas) wijst hij op een bijzonder huis aan de Brugstraat waar verder niets over bekend is, dan dat het huis in de ogen van Craandijk een mooie gevel heeft. Ook van weinig weet de schrijver nog een verhaal te maken.

Craandijk legt het geheugen van het landschap vast voor ons. Waar hij komt neemt hij zijn schrijfpen en zijn tekenpen in de hand, duikt hij in de archieven, spreekt hij met mensen. Zo legt hij vast wat is verdwenen en wat dreigt te verdwijnen. Huizen en kastelen worden gebouwd en verwoest, herbouwd en gaan ten onder in het vuur. Zij worden herbouwd en uitgebreid, gaan van familie naar familie, komen terecht in een faillissement, herwinnen grandeur en vallen ten prooi aan overwoekering. Craandijk ziet het en legt het vast voor ons.
Het landschap en Craandijk helpen ons om met open ogen te wandelen.

Jacobus Craandijk
Wandelingen door Nederland Deel 3
Brederode, Bloemendaal, Overveen, de Limburgse bergen, Rijckholt, Meersen, Huis ter Haer, Rotterdam, Goeree Overflakkee, Overveen, Bennebroek, Heemstede
Haarlem 1878

Uitgeverij Importantia Publishing 2023
Reeks Historische Geografie
ISBN 9789066595569
fotografische herdruk (zonder prenten)

Dit boek heb ik van de uitgeverij ontvangen voor een recensie op mijn wandelwebsite.