Klompenpad Schaarsbergerpad

Ligt de Veluwe nog niet vol met Klompenpaden?
Nee, dat blijkt.
De laatste loot aan de Klompenpadenboom is het pad in Schaarsbergen.
Het lijkt er op dat dit pad niet het jongste pad zal blijven.

Omdat ik op het allerlaatste moment in de gaten kreeg dat er vandaag wordt gestaakt in het openbaar vervoer, besluit ik om niet verder te gaan met het Groot Frieslandpad (met noodzakelijk busvervoer), maar mijn wandeling iets dichterbij huis te zoeken. Het weerbericht wordt nauwkeurig bekeken. Er komt van alles overwaaien en zolang het waait is er niet veel aan de hand. Ik besluit om naar Schaarsbergen te gaan. Nu wordt er gedacht aan de Luchtmobiele Brigade, maar over een tijdje zullen mensen bij de naam Schaarsbergen denken aan ‘Klompenpad’. De Luchtmobiele Brigade is trouwens nooit ver weg. Het geluid van passerende helikopters hoor ik meerdere malen en wanneer ik onderweg naar huis ben zie ik ze vliegen.

Het startpunt van de route ligt bij een pannekoekrestaurant in het bosrijke Schaarsbergen. Pas later op de dag gaat het restaurant open. Trouwens. ik heb net mijn ontbijt op. Op weg naar de bossen ving ik af en toe een buitje op, maar hier is het droog en de zon schijnt schuin door de boomkruinen heen. De herfst komt naderbij. Bladeren liggen op de grond. Statige dubbele bomenrijen kom ik herhaaldelijk tegen op mijn lange tocht. Het dorp Schaarsbergen heeft geen oude papieren. Ruim 150 jaar oud is het. Vele jaren daarvoor was er al geprobeerd om te boeren op de zandgrond, maar dat viel niet mee. Pas in de negentiende eeuw kwam er wat schot in de zaak, toen geld binnenkwam van rijke particulieren die geld en aandacht stopten in het ontginnen van dit woeste gebied en overigens ook van de rest van de Vale Ouwe. De predikant O.G. Heldring speelde een belangrijke rol in het vragen om aandacht (denk aan het werk dat hij begon in Hoenderloo). De Haagse politicus Groen van Prinsterer (“Tegen de revolutie het Evangelie.”) was één van die rijke particulieren.

Het gebied waar ik door wandel heeft meer te maken met bosbouw dan met landbouw. Een enkele akker kom ik tegen. Een enkel weiland met schapen of met Lakenvelders. Er staan her en der boerderijen op de landgoederen die zijn ontstaan. Het lijkt er op dat dit gebied eerder een gebied was waar een mens doortrok (op bijvoorbeeld de Harderwijkerweg van Arnhem naar Harderwijk) dan dat hij zich daar wilde vestigen. Dat wil niet zeggen dat er geen mensen zich hier hebben gevestigd. De elf grafheuvels in het gebied wijzen op het tegendeel. Kort na de Tweede Wereldoorlog is hier grondig archeologisch onderzoek gedaan. Deze heuvels, ik zag er minstens één op mijn tocht, dateren uit de jaren 2500 voor Christus – 1200 voor Christus. Deze mensen met hun cultuur kregen de naam ‘Standvoetbekercultuur‘ (in de Nieuwe Steentijd). Niet te verwarren met de ‘Klokbekercultuur’ die daarna kwam en bijvoorbeeld te vinden is in de huidige Flevo-polders.

Na een paar kilometer kom ik van het ene landgoed in het andere. De Vijverberg kenmerkt zich, wat mij betreft, door de vijvers die ik onderweg tegenkom. Ik weet niet of deze waterplassen een natuurlijk ontstaan kennen of dat zij zijn gegraven voor de opluistering van de omgeving. Mooi is het wel. Er gaat soms water van de ene kant naar de andere kant, een stroom langs een pad. Iets wat lijkt op een watervalletje. Bij één van de vijvers ga ik zitten op één van de vele wandelbankjes die ik tegenkom. Enkele wandelaars komen voorbij en weerspiegelen zich in het stille water. De zon schijnt nog steeds door de boomkruinen. In de verte zie ik meer wandelaars. Dit gebied is gemakkelijk te bereiken vanuit Arnhem en een rustplek in de nabijheid van de stedelijke drukte. Ik stop mijn regenjack in mijn rugzak en ga verder. Dan voel ik een druppel en nog een druppel. Het lijkt alsof de bladeren van de bomen zich openen. Nog een paar druppels. Dan is de laatste druppel gevallen. De zon werkt verder zonder concurrentie. Mijn pad slingert zich door het bos, stijgend en dalend. Zelfs veel verderop door een gebied dat de bijnaam ‘Klein Zwitserland’ heeft gekregen. Een gebied in Nederland met een helling en een dalletje loopt al gauw het risico om gekoppeld te worden aan de bergmassieven in Zwitserland.

Ik ga nog even terug op mijn wandeling. Wanneer ik op landgoed Warnsborn ben kom ik bij een fraaie stervormige kruising. Zes brede lanen komen hier bij elkaar en gaan hier ook bij elkaar vandaan. De brede lanen hebben een dubbele beukenbomenrij in de berm. Een stevig testament van duurzaamheid. Hier is plots aan elke zijde van mijn blikveld een akker. Wanneer ik op het Hoog Erf een afslag heb genomen kom ik uiteindelijk langs een oude leemkuil. De leem werd gebruikt door mensen uit Arnhem om de vloeren in hun huizen en in hun stallen te voorzien van een goede leemlaag. Dat houdt het water tegen. Leem kan ook goed worden gebruikt voor het insmeren van muren en wanden. Een oude techniek die nog steeds wordt gebruikt. Bij het ontstaan van landgoed Warnsborn (midden van de 19e eeuw) werd de leemput gesloten voor de Arnhemmers. Ik vermoed dat al die Arnhemmers geen compensatie kregen voor het verlies van de toegang tot de leemput. Zij moesten op eigen kracht werken aan een bouwtransitie. Ik loop al heel wat meters over het landgoed Warnsborn en nu nader ik het hoofdgebouw. Eerst kom ik langs een oude ijskelder, waar tijdens de Tweede Wereldoorlog (Market Garden!) Britse piloten werden opgevangen en uit handen van de Duitsers werden gehouden. In het naastegelegn Groot warnsborn zaten Duitse officieren. Wanneer ik het parkeerterrein van Groot Warnsborn op loop passeer ik een vrouw met corsage die zenuwachtig heen en weer loopt met een sigaret in haar hand. Wat staat haar vandaag hier allemaal te gebeuren??

Het Groot Warnsborn dat ik van dichtbij kan meemaken (met mensen op het terras) is een relatief nieuwkomertje. Dit gebouw is na de Tweede Wereldoorlog uit zijn as herrezen. relatief, want de naam Warnsborn dateert al uit de Middeleeuwen. Het hoorde toentertijd bij een Arnhems klooster. In het midden van de 17e eeuw kwam het in handen van de burgemeester van Arnhem, die waarschijnlijk het eerste recht van koop had. Voor de geschiedenis van Gelders Landschap is dit een belangrijk landgoed (met alles er op en er aan), want in 1932 (90 jaar geleden) was dit het eerste gebied dat werd verworven. Er zal over tien jaar wel een uitbundig en klimaatneutraal feest worden gevierd op deze plek.

Vlak voordat ik aankom bij de aanloop naar het begin van de wandeling tref ik een gedenksteen langs mijn pad. Hier wordt herdacht dat een Nederlandse piloot hier omkwam. Even denk ik aan de Tweede Wereldoorlog, maar het ongeval vond zelfs plaats voor de Eerste Wereldoorlog. Clément van Maasdijk, die in Frankrijk had leren vliegen, maakte op 27 augustus 1910 een paar vliegrondjes en gaf zo een demonstratie voor zijn meegekomen verloofde Jeanne Ladenius Bij ronde vier ging het afschuwelijk mis en het vliegtuig stortte neer en Clément kwam om. Hij werd begraven op begraafplaats Moscowa te Arnhem. Op deze sombere noot ga ik verder, met beide benen op de grond, door het herfstachtige laatste traject van deze prachtige wandeling.

Schaarsbergen – Klompenpad Schaarsbergerpad – 10 kilometer