Toen we op onze vorige tocht op het Westerborkpad vertrokken was de trmperatuur beneden nul. Nu is de temperatuur boven de 10 graden Celsius. Het kan verkeren. We beginnen onze tocht bij station Schothorst, één van de treinstations in de metropool Amersfoort. Al vrij snel lopen we op het fietspad dat lange afstanden overbrengt en vlak langs de spoorlijn tussen Amersfoort en Nijkerk loopt. We lopen de snelweg A1 onderdoor.
Op het kaartje in het routeboekje staat Hooglanderveen nog als een aparte gemeenschap (van Rooms Katholieke snit) in het vlakke grasland, maar in werkelijkheid is Hooglanderveen opsingeld door de Vinex locatie met de naam Vathorst. De grenzen van het oude dorp grenzen aan de nieuwbouw van het vinex-soort. Het rechtlijnige fiets- en wandelpad maakt een dwarrelende beweging bij het begin van de bebouwing.
Bombiezen, ik had er nog nooit van gehoord. Het is de naam van een straatje in Hooglanderveen. Deze straat heette eerst Kwekersweg. Toen de Holle Bolle Gijs van Amersfoort (buren hier, buren hier) de gemeenschap opslokte moest gekozen worden voor een nieuwe naam, dit om verwarring te voorkomen. Hoe kom je dan aan een nieuwe naam? Vroeger (veel is vroeger) was er in de buurt van de Kwekersweg een plas met de naam Bombiezen, in die plas groeiden biezen. Nog vroeger was hier veen dat werd ontgonnen. Dit gebied werd door de toenmalige gemeente Hoogland aangepakt. Het hele moerassige gebied werd gedempt met het huisvuil van Hogeland.
Van de korte Bombiezen komen mijn lief en ik op de Amendijk, die tot aan het station van Vathorst loopt. Nu past de Amendijk wel bij het Westerborkpad, waarin het gaat om de jodenvervolging. ‘Amen’ is een woord dat wij aan het Hebreeuws hebben overgehouden. Het is een bevestigende uitroep van toehoorders, waardoor zij aangegeven dat het gehoorde wis en waarachtig waar is. Zo is het. De gedachte aan een Hebreeuwse achtergrond wordt nog versterkt omdat er een zijstraatje is met de naam ‘Bethel’ (dat is ‘huis van God’), een naam die wij tegenkomen in het Oude Testament van de bijbel. Om het nog wat complexer te maken is er ook een zijstraatje met de naam ‘Broodheuvel’. ‘Broodheuvel’ doet mij denken aan Bethlehem (dat is broodhuis), de plaats waar Jezus Christus werd geboren, die zichzelf ook de ‘Amen’ noemt (Openbaring 3: 14).
We kunnen er ook anders tegenaan kijken. De Amendijk is genoemd naar een boerderij aan het einde van de Veenweg. Zo komt het Amen aan het einde. ‘Bethel’ verwijst naar een evangelisatielokaal (een plek waar een kerk van protestants snit christelijke samenkomsten organiseerde). Vanaf 1901 werden hier in de buurt christelijke samenkomsten gehouden. En die Broodheuvel ? Hier gaat het weer om een boerderij, die de naam ook weer ergens anders van daan had, namelijk van een dekzandrug, die al in 1577 genoemd werd ‘Broetheuvel’.
Na deze overpeinzingen bij straatnamen lopen lief en ik verder. Na Hooglanderveen en station Vathorst lopen we weer langs de bekende spoorlijn. Aan de gindse zijde van de spoorlijn zal dit jaar begonnen worden met de bouw van een kerkgebouw, hier wordt de draad van Bethel opgepakt.
We lopen onder de snelweg A28 door en staan dan meteen bij de ingang van recreatiepark Overbosch. Pal aan de A28 en de spoorlijn. Het vriendelijke gezoem van auto’s en vrachtwagens is duidelijk herkenbaar.
We lopen langs de rand van het recreatiepark (met natuurzwembad) en treffen aan de overzijde van de weg deze fraaie klompenpaal, bij de ingang van de Holkerveense bloemen- en plantenhandel van Tonny en Ton Ham, niet te verwarren met Bast de Plantgigant die verder op, op het hoekje zit.
Eén van de aardige zaken tijdens een wandeling op achteraf plekjes en plaatsjes is de ongeschonden toestand van woningen en erven die de tijd hebben doorstaan, soms op het nippertje, soms met glans, veel zit er tussen in. Een schuurtje hier erbij, een hekje daar er bij, nog wat draad spannen, een balkje om verbinding te brengen. En zo ontstaat er een nieuwe stroming in de architectuur.
Aan het einde van dit Dijkje splitsen de wegen zich. De route volgens het boekje gaat naar rechts, maar de pijlen wijzen ook naar links. Hoe zit dat? De route volgens het boekje is momenteel niet begaanbaar (waarschijnlijk tot half februari 2017) wegens de aanleg van een tunnel onder de spoorlijn. Daarom is er een alternatieve route. Wij nemen de alternatieve route, bijkomend voordeel is dat je dan ook niet langs een drukke doorgaande weg hoeft te lopen.
De tijdelijke route lopen we echter niet helemaal af, omdat we weten dat die route inmiddels ook geblokkerd is voor fietsers en wandelaars. Er is nog een reden om een andere zelfkozen route te volgen. Op de Amersfoortse weg volgen wij de omleiding voor fietsers.
Zo komen we bij dit bordje en slaan de Oude Amersfoortseweg in. Hier komen we bij de oude Joodse begraafplaats. Het toegangshek is het hek dat vroeger voor de synagoge in Nijkerk stond. Jarenlang heeft het op een boerenerf dienst gedaan en sinds een paar jaar staat het als toegangspoort bij de begraafplaats.
Door de spijlen van het hek kunnen we op een zerk lezen dat er in 2015 nog iemand is begraven.
De grond van deze begraafplaats ‘de Korte Dood’ werd in 1780 aangekocht voor zestig gulden door de Hoogduitse joodse gemeenschap van Nijkerk. Er was toen al een andere joodse begraafplaats.
Nijkerk heeft een bloeiende joodse gemeenschap gekend, bekend om de studie van de Tenach (de wet, de profeten en de geschriften), de heilige geschriften van de joden.
Wij vervolgen onze weg tussen de weilanden door en zien de toren van de Catharinekerk in de oude centrum. De oude binnenstad naderen we vanaf de kant van het stadspark (even terzijde: het museum Nijkerk staat niet meer aan de Holkerweg, maar aan de Venestraat, op de route).
Vanuit het oude centrum gaan we door de Spoorstraat naar het station. In het trottoir voor huisnummer 16 zijn twee struikelstenen geplaats als herinnering aan de weggevoerde joden die hier hebben gewoond. Het gaat om Philip de Liver (op 14 mei 1943 vermoord in Sobibor) en Hinne de Liver – Cohen (op 14 mei 1943 vermoord in Sobibor).
We lopen naar het station waarlangs zo velen zijn gereisd, op weg naar Westerbork.
Willems Wonderlijke Wandelingen 