Afgelopen dinsdagochtend, de ochtend van Dodenherdenking, liepen Wandellief en ik een wandeling langs de Struikelstenen in het centrum van Nijkerk.
Echter, er zijn meer Struikelstenenroute, namelijk in het buitengebied van Nijkerk. Daar liggen vijf stenen op vier plaatsen. Deze vier plekken (en de Joodse Begraafplaats) heb ik in een route verbonden met de plekken in het centrum. Zie hier, de Struikelstenenroute Plus.
Ik begin ook deze route bij het Museum Nijkerk in de Venestraat, vandaaruit ga ik door de Venestraat en de andere bekende straten van de binnenstad van Nijkerk. Van straat naar straat, van struikelsteen naar struikelsteen. Op de Bruins Slotlaan ligt een tulp naast één enkele struikelsteen. Een stil eerbetoon aan een verzetsman. Op de hoek van de Vetkamp en de Vrijheidslaan staat een monument. De bloemen liggen aan de voet van het kruisvormige monument. Hier worden militairen die in dienst waren van het Koninkrijk (1940-1945) en verzetsstrijders herdacht. Twaalf namen staan gebeiteld in het ontwerp van J.L. Esinkbrink. Sommige van deze namen hebben ook een Struikelsteen gekregen in Nijkerk en omgeving. Sinds 1982 staat het monument hier om te herinneren aan wat er is gebeurd. Om te herinneren aan de levens die zijn afgebroken, in de knop gebroken, hoeveel bloemen je ook neerlegt aan de voet van het monument.
Nadat ik mijn ronde door de binnenstad heb gelopen ga ik op weg naar de stenen in het buitengebied. Ik ga de Holkerstraat in die overgaat in de Hogenhof die overgaat in de Holkerweg die overgaat in de Bunschoterweg. Deze laatste weg brengt mij over de A28 en wanneer ik zou doorlopen naar Bunschoten. Maar eerst ben ik in De Holk, een buurtschap, waar huizen langs de doorgaande weg staan, daarachter liggen uitgestrekte velden. Bij nummer 41 moeten twee struikelstenen liggen. Hier is geen stoep waarin zij zijn verwerkt. Niets bij de oprit, heen en weer lopen, kijken, turen en ineens zie ik de twee stenen. In de goot tussen fietspad en heg, half verscholen onder de heg. Een fietser fiets er niet overheen. Een wandelaar stapt er niet op. Slechts na een regenbui streelt het hemelwater beide stenen. Links ligt de steen voor Hein Sietsma (24 jaar), die de verzetsgroep HEIN (Help Elkaar In Nood) startte, deze groep hielp Joodse gezinnen. Hein kwam om in Dachau op 21 januari 1945. Rechts ligt de steen voor Jan Tijmen Sietsma (21 jaar), hij maakte deel uit van de verzetsgroep van Maarten Slort. Deze groep werd verraden en Jan Tijmen kwam om in tuchthuis Ziegenhain op 28 maart 1945.
Ik steek de Bunschoterweg over en loop terug richting Nijkerk. Bij de Palestinaweg sla ik rechtsaf en loop de lange rechte weg in. Vlak voor de grens met de provincie Utrecht neem ik een pauze. In de zon en uit de wind en met mijn rug tegen een boom is het goed toeven. In de verte raast de A28. Ik zie het ooievaarsnest boven op een structuur die doet denken aan een ouderwetse boerderij. Hier in Palestina is het rustig. Aan het einde van Palestina loop ik langs de Laak, die op veel plaatsen scheiding aanbrengt tussen gemeenten en provincies. Ik wandel op de Domstraat, maar de Dom van Utrecht kan ik vanaf hier niet zien. Deze straat brengt mij, via Holkerveen, uiteindelijk bij de Amersfoortseweg. Daar ga ik naar het noorden om via enkele afslagen uit te komen bij de Joodse Begraafplaats aan de Oude Amersfoortseweg. Eén van de laatste graven is van Isaac Neiman (geboren te Shanghai 1943 en overleden te Amsterdam). Ik draai mij om en wandel terug naar de Van Dijkhuizenstraat en wandel Nijkerkerveen in. De steen bij nummer 75 heb ik snel gevonden. Hier ligt op het trottoir de struikelsteen van Beert van den Akker (29 jaar). Beert was van huis uit huisschilder en tijdens de mobilisatie legerkok. Een kwestie van de verfpot inruilen voor de kookpot. Hij was gelegerd bij een zuidelijk deel van de Grebbelinie. Daar werd hij dodelijk geraakt in de nacht van 12/13 mei 1940. Zijn laatste rust vond hij op de militaire begraafplaats Grebbeberg.
Mijn route brengt mij verder door Nijkerkerveen en het paardengebied daar om heen. Ik passeer zelfs hekken die de weg kunnen afsluiten om de paarden van de ene wei naar de andere wei te kunnen brengen. Op de Vossenweg verlaat ik het asfalt en betreed ik het opengestelde landgoed De Slichtenhorst. Het is een oud landgoed met meerdere boerderijen die hun Duitse geschiedenis niet verloochenen. Namen als ‘Groot Ehrental’ en ‘Klein Ehrental’ en ‘Ehrental’ wijzen op Duitse kloosters die in de wijde omgeving van Nijkerk bezittingen hadden. Slichtenhorst viel onder het gezag van klooster Paderborn. Adrianus Pelegrinus van den Tweel groeide op op boerderij Schavenouw op het landgoed. Hij maakte deel uit van een verzetsgroep. Hij werd gewond door Duits vuur en overleed aan zijn verwondingen op 22 augustus 1946. Bij de oprit van de boerderij Schavenouw ligt op een grote steen de kleine struikelsteen, niet te missen. Over een brede onverharde laan verlaat ik het particuliere landgoed.
Ik steek de drukke Barneveldseweg over en een perceel van landgoed Oldenaller binnen, van daaruit loop ik zo de Deuverdenseweg op. Op nummer 19 woonde Jakob Brink. Hij was van beroep eierhandelaar. Waarschijnlijk heeft hij wel eens gebruik gemaakt van het Kippenlijntje van Nijkerk naar Barneveld (met een halte in Driedorp) om eieren naar de markt in Nijkerk of Barneveld te brengen. De lijn tussen Nijkerk en Barneveld werd in 1937 opgeheven. Op het adres van Brink stond een zender waarmee contact met London werd onderhouden. Op 16 april 1945 werd Jakob doodgeschoten door de Duitsers toen hij bezig was om de Engelsen te voorzien van wapens. Het duurde even voordat ik de struikelsteen vind. Heen en weer lopen, zoeken in de berm, uiteindelijk zie ik dat de steen ligt aan de de rand van de brede oprijlaan.
Via de Deuverdenseweg en de Beulekamperweg kom ik terug in de bebouwde kom van Nijkerk. Een gedenkwaardige tocht langs struikelstenen die mij hebben bepaald bij het verleden en bij mensen die hun leven hebben gegeven voor onze vrijheid.
Nijkerk – Struikelstenenroute Plus – 28 kilometer
Willems Wonderlijke Wandelingen 