Utrecht – Wandelen binnen de singels 6

De uitgeverij Gegaranderd Onregelmatig maakt met deze bundel haar naam waar. In deze bundel zijn zes wandelingen gebundeld. Vijf keer wandelen binnen de singels van Utrecht. De zesde wandeling begint weliswaar nog net binnen de singel, maar gaat al gauw via de Herenbrug de singel over en de singel komt pas terug aan het einde van de wandeling wanneer wandellief en ik over de Maliebrug Park Lepelenburg binnen gaan.

Laten we naar het begin gaan. Na de Herenbrug komen we op de Maliesingel. Hier komen we de naam ‘malie’ tegen. De Maliesingel leidt naar de Maliebaan. De Maliebaan was een sportterrein avant la lettre. In 1636 werd de baan aangelegd als een sportbaan voor de universiteit van Utrecht die net was opgericht. Op de 750 meter lange baan werd door studenten en andere die zich gedroegen als student het maliespel gespeeld. Dat spel was een soort kolf (waar golf van is afgeleid). Niet alleen in Utrecht werden dergelijke stroken aangelegd, ook in andere belangrijke steden en dorpen (zoals Den Haag) in binnen- en buitenland zijn dergelijke maliebanen nog steeds te herkennen in de structuur van de stad. Voor het terrein werd een opzichter aangesteld, die in het Maliehuis (Maliesingel 28a) woonde, een mooi tegeltableau herinnert ons daar aan.

In de loop der jaren en eeuwen werden de beide lange zijden steeds meer in bezit genomen door de gegoede burgerij die daar fraaie huizen (veelal in eclectische stijl) bouwden. Voor de fietsgeschiedenis is deze Maliebaan van eminent belang. In 1885 gaf het bestuur van de stad Utrecht de gelegenheid om één van de wandelpaden om te zetten in een fietspad. Dit werd het eerste fietspad van de stad Utrecht, misschien zelfs wel van gans Nederland. Twee jaar voor dit ingrijpende besluit werd in de uitspanning Buitenlust langs de Maliebaan de Nederlandsche Vélocipedisten Bond opgericht.

Wij wandelen op één van de wandelpaden en hebben zicht op de grote panden, die vroger woonhuizen waren, maar nu (bijna?) allemaal kantoorpanden zijn. Vanaf onze wandelplek zien we eerst een rij auto’s de dan de panden. In de gehele lengte van de Maliebaan is een weg, aan weerszijden van de bomenrijen zijn ventwegen aangelegd. Soms is het moeilijk om je voor te stellen dat hier vroeger mensen hebben gesport en geflaneerd en ontspanning hebben gezocht. In het regenachtige weer dwalen mijn gedachten terug naar de tijd dat mensen hier waren om te zien en gezien te worden.
Op één plaats wordt de Maliebaan doorsneden door een fietspad en autoweg. Het is hier druk. Aan het einde van de Maliebaan zijn twee grote landhuizen. Eén daarvan is De Oorsprong (zie foto), het andere landhuis is Hoogeland. Nu gaat de weg tussen beide landhuizen door. Aan de kop van de Maliebaan is begraafplaats Sint Barbara, met daar tegenover een bloemenstal. Via een klein uitspaje over de Museumlaan en de Emmalaan komen we terug op de Maliebaan, met wederom een lange rij met kantoorpanden, soms ligt het poand verscholen achter een rij of een poort. Zoals bij Oranjelust met een geschiedenis die teruggaat tot 1767. In het jaar 1902 verbleef hier Paul Kruger, de president van Oranje Vrijstaat.

Een opvallend gebouw ontmoeten we op nummer 35. Het is niet zozeer de bouw, het gaat om de geschiedenis van dit pand. Hier stond sinds 1937 het hoofdkwartier van de Nationaal Socialistische Beweging (NSB). Eerder stond het hoofdgebouw van deze beweging aan de Oudegracht. Niet alleen dit pand was in het bezit van de NSB, meerdere panden aan de Maliebaan waren in het bezit van de zwarthemden. In het spoor van de NSB trokken in de Tweede Wereldoorlog (!) Duitse organisaties de Maliebaan in.

De Maliebaan ligt in de buurt van een oud treinstation dat al vele jaren het Spoorwegmuseum is. Het kantoorpand van het Museum, op de hoek van de Maliebaan met de Johan van Oldenbarneveltlaan is herkenbaar aan railaria in de tuin. De route brengt ons dichterbij het museum en dan gaat de route terug naar de Maliebaan.
Via de Maliebrug komen we in het Park Lepelenburg. Die Maliebrug was dé verbinding van de stad naar de Maliebaan en werd in 1636 gebouwd. Om die brug functioneel te maken moest een poortje gemaakt worden in de vestingmuur. Voor sport moesten toen al offers worden gebracht.
Via de fraaie binnenstad van Utrecht waar we veel punten herkennen van onze vorige wandelingen binnen de singel gaan we naar het station dat volop in functie is.
We hebben zes mooie wandelingen achter de rug. Dit zijn mooie wandelingen voor mensen die de stad Utrecht beter willen leren kennen. Niet alleen voor buitenstaanders, maar zekere ook voor Utrechters.
Kees Volkers – Wandelen binnen de singels van Utrecht – uitgeverij Gegarandeerd Onregelmatig – 2015 (tweede druk)
Wandeling 6 – De Maliebaan – 3.5 kilometer
Voor bestelling van deze gids, klik op Gegarandeerd Onregelmatig.